Rouwen na dementie of alzheimer: verlies na afscheid
Wanneer een dierbare overlijdt na een periode van dementie of alzheimer, kan afscheid nemen aanvoelen als dubbel rouwen. Je begon misschien al afscheid te nemen tijdens het ziekteproces, toen je geliefde nog aanwezig was. Maar toch komen er nieuwe rouwgevoelens naar boven na overlijden. Hoe kun je omgaan met dit verdriet? En hoe accepteer je deze schuldgevoelens, frustraties, of misschien wel opluchting tijdens jouw rouwproces?
Rouwen terwijl iemand nog leeft
Dementie confronteert families en vrienden met geleidelijk rouwen. Stukje bij beetje verdwijnt de persoon die je kende: herinneringen vervagen, persoonlijkheid verandert, en vertrouwde gewoontes verdwijnen. Dit proces wordt ook wel levend verlies genoemd: je rouwt om iemand die lichamelijk nog aanwezig is, maar psychisch en emotioneel steeds meer wegglijdt.
Wanneer het daadwerkelijke overlijden volgt, is dat vaak niet het startpunt van afscheid nemen, maar een nieuwe vorm van verlies in een al lang lopend rouwproces.
Het overlijden: een ander soort rouwen
Na het overlijden van een dierbare met dementie kan de rouw tegenstrijdige gevoelens oproepen:
- Verdriet om het definitieve afscheid.
- Opluchting dat het lijden voor je geliefde voorbij is.
- Leegte omdat na het overlijden stopt de zorg en dagelijkse betrokkenheid, maar de impact van verlies blijft.
- Schuldgevoelens omdat opluchting soms niet “toegestaan” voelt.
Dit emotionele spanningsveld maakt verlies na dementie complexer. Daarom is het belangrijk om jezelf de ruimte te geven om te rouwen, op jouw eigen manier.
Hoe kun je omgaan met rouw na dementie?
Iedereen rouwt op een eigen manier, maar deze inzichten kunnen helpen:
- Erken je dubbele verlies: sta jezelf toe te erkennen dat je meerdere keren afscheid hebt moeten nemen. Wat het rouwproces zwaarder.
- Praat over je ervaringen: door herinneringen en emoties te delen met vrienden, familie of lotgenoten, doorbreek je het isolement en de eenzaamheid die rouw soms met zich meebrengt. Professionele begeleiding kan helpen om gevoelens te ordenen en om te gaan met schuld, opluchting of boosheid.
- Bewaar de waardevolle herinneringen: probeer, ondanks de pijnlijke fase van dementie, ook de mooie herinneringen van voor het ziek zijn mee te nemen. Foto’s, verhalen en rituelen helpen om de hele persoon te blijven zien.
Wat kan helpen in de nazorg?
Ook online zijn er platforms waar verhalen en herinneringen gedeeld kunnen worden. Zo biedt InMemoriam een plaats om stil te staan bij het leven van je dierbare, herinneringen vast te leggen en steun te vinden bij anderen die hetzelfde meemaken.